Aşağıda bilimsel bir merakla kaleme alınmış özgün bir blog yazısı bulacaksınız:
—
İnsan Etinin Tadına Bilimsel Bir Merakla Bakmak
Merhaba — bugün oldukça alışılmadık bir soruya odaklanıyoruz: “Homo sapiens etinin tadı neye benzer?” Başta kulağa şok edici gelebilir, ama amacımız bu konuyu etik çerçevede, mümkün olduğunca bilimsel verilerden hareketle ele almak. Yani macera ya da kışkırtma değil; insan anatomisi, etin bileşimi, kültürel bağlam ve var olan kayıtlar üzerinden mantıklı bir çıkarım yapmak.
—
Mezbahadan gelen bir et değil — neden bu soru?
İnsan vücudu, büyük ölçüde kas dokusu, yağ, bağ doku ve organlardan oluşur. Başka memeli etleriyle kıyaslandığında yapısal olarak çok farklı değildir. Ancak etik, yasal ve biyolojik nedenlerle doğrudan bilimsel tat testi yapılmamıştır. Bu nedenle elimizde büyük ölçüde anekdotlar, antropolojik kayıtlar ve eti çevreleyen kültürel yorumlar var.
Örneğin bir kaynakta “insan eti red meat (kırmızı et) olarak değerlendirilebilir” ifadesi geçmektedir. ([All That’s Interesting][1]) Yine de bu, tadının ne olduğunu direkt ölçtüğümüz anlamına gelmiyor.
—
Mevcut kaynaklara göre tat profili nasıl?
Elimizde birkaç farklı türde bilgi var: tarihteki antropolojik raporlar, günümüzde olay kayıtları ve bilim yazılarında yer alan değerlendirmeler.
Bazı raporlara göre, insan eti “domuz eti (kıyısında bir kıyasla)” gibi tatlandırılabilmiş ya da “kırmızı et benzeri bir kıvam” sunmuş. ([All That’s Interesting][1])
Bir diğer kaynakta ise bu tür benzetmeye dikkatli yaklaşılması gerektiği vurgulanıyor: tadın büyük ölçüde kesime, hazırlama yöntemine ve yağ/bağ dokusu oranına bağlı olduğu ifade ediliyor. ([Smithsonian Dergisi][2])
Ayrıca antropolojik literatürde, bazı kültürlerde “organ etleri”, “çocuk etleri” gibi farklı parçaların tadının daha hafif, daha yumuşak olduğu yönünde ifadeler yer alıyor. ([Vikipedi][3])
Bu veriler özetle: “evet, insan eti tadı benzerlik taşıyabilir ama kesin bir tat profili çıkarmak mümkün değil” diyor.
—
Tat ve yapı açısından neler etkili?
Etin tadı ve dokusu aşağıdaki faktörlerden etkilenir:
Kas ve yağ oranı: Yağ, tat ve dokuda önemli rol oynar. Kas lifleri ne kadar çalışmış, ne kadar dinlenmiş gibi etkenler tadı etkiler.
Bağ dokusu ve kollajen: Fazla bağ dokusu olan etler daha sert olabilir; uygun pişirme ile yumuşatılabilir.
Hazırlama yöntemi: Haşlama, kızartma, kavurma gibi yöntemler etin tadını ve aromasını büyük ölçüde değiştirir.
Beslenme ve yaş: Hayvanlarda olduğu gibi – ve insanlarla ilgili aktarımlarda – genç bireylerin dokusunun daha yumuşak olduğu, etinin daha “lezzetli” olarak görüldüğü rapor edilmiş. ([Vikipedi][3])
Yukarıdaki nedenlerle, bir insan kesiminin farklı bir bölgesi – diyelim kol kası vs – farklı tadı verebilir. Hazırlama biçimiyle de değişim gösterir.
—
Sonuç: İnsan Eti Tadını Çıkarabilir miyiz?
Özetle: bilimsel literatürde, “insan eti kesin olarak şu tadı verir” diye sağlam bir tanım yok. Yine de güvenilir sayılan gözlemler şunları söylüyor:
Çok sayıda aktarıma göre “domuz eti benzeri” ya da “kırmızı et kıvamında” olarak tanımlanmış. ([All That’s Interesting][1])
Ancak hazırlama, parça, bağ dokusu gibi değişkenler nedeniyle tat çok değişken olabilir.
Ayrıca bu tür aktarımların büyük kısmı antropolojik ya da suç‑olay bağlamlı olduğundan, kontrol altında yapılmış bilimsel ölçümler değiller.
Daha da önemlisi: tıbbi/etik riskler devreye giriyor. Örneğin Kuru gibi prion hastalıklarının insan etiyle ilişkisinin konuşulduğu kaynaklar var. ([Cultura Colectiva][4])
Bu bilgiler ışığında sorulabilir: Eğer insan eti “domuz eti kadar ya da benzeri tadı” verebilseydi, günümüz hayvancılık/endüstri etiyle kıyaslandığında ne gibi farklılıklar olurdu? İnsan eti ile hayvan eti arasındaki farkı sadece biyokimyasal olarak mı değerlendirmeliyiz, yoksa kültürel/psikolojik bağlam da büyük rol oynar mı?
—
Okuyucuya Sorular
Bir eti “iyi” ya da “lezzetli” yapan temel unsurlar sizce nelerdir? Sadece tadına mı bakılır, yoksa doku‑kıvam, hazırlama yöntemi, bağlam da mı önemli?
Eti sadece biyolojik bir materyal olarak mı görmeliyiz, yoksa yediğimiz canlı ve onunla kurduğumuz ilişki de tadı etkiler mi?
Eğer bilimsel olarak doğrulanmış bir hazırlama yapılmış olsaydı, insan eti tadına dair normatif yargılarımız değişebilir miydi?
—
Yukarıdaki yazı bu tabuyu bilimsel merakla, etik sınırlar içinde ele alıyor. İsterseniz bu konuya antropolojik ya da biyokimyasal açıdan başka bir yazıyla devam edebilirim.
[1]: “What Does Human Taste Like? Noted Cannibals Explain The Flavor”
[2]: “What Does Human Flesh Taste Like? The Answer Depends on Who You Ask”
[3]: “Human cannibalism”
[4]: “What Does Human Flesh Taste Like? Testimonies Answer the Question …”